نظریه بازی‌ها چیست؟ نظریه بازی‌ها شاخه‌ای از ریاضیات و اقتصاد است که به بررسی تصمیم‌گیری در شرایط رقابتی و تعاملی می‌پردازد. این نظریه بررسی می‌کند که افراد یا گروه‌ها چگونه تصمیم‌هایی می‌گیرند که نتیجه‌ی آن فقط به انتخاب خودشان بستگی ندارد، بلکه به تصمیم دیگران نیز وابسته است. امروزه نظریه بازی‌ها در زمینه‌های مختلفی مثل روان‌شناسی، سیاست، زیست‌شناسی، علوم کامپیوتر و حتی زندگی روزمره کاربرد دارد. اصول پایه نظریه بازی‌ها در نظریه بازی‌ها، سه عنصر اصلی وجود دارد: بازیکنان: تصمیم‌گیرندگان در یک موقعیت خاص هستند. آن‌ها می‌توانند افراد، شرکت‌ها، دولت‌ها یا حتی حیوانات باشند. استراتژی‌ها: مجموعه‌ای از گزینه‌ها یا برنامه‌هایی است که یک بازیکن می‌تواند انتخاب کند. سود (یا پرداختی‌ها): نتیجه‌ی نهایی برای هر بازیکن است، که بسته به انتخاب خودش و دیگران تغییر می‌کند. مثال معروف: معمای زندانی یکی از معروف‌ترین مثال‌ها در نظریه بازی‌ها، معمای زندانی است. در این سناریو، دو مظنون دستگیر شده و جداگانه مورد بازجویی قرار می‌گیرند. آن‌ها دو گزینه دارند: سکوت کنند یا به دیگری خیانت کنند. اگر هر دو سکوت کنند: هر کدام به یک سال زندان محکوم می‌شوند. اگر یکی خیانت کند و دیگری سکوت کند: خائن آزاد می‌شود و دیگری سه سال زندان می‌رود. اگر هر دو خیانت کنند: هر کدام دو سال زندان می‌گیرند. در حالی که همکاری (سکوت) بهترین نتیجه‌ی مشترک را دارد، اما ترس از خیانت دیگری باعث می‌شود هر دو خیانت کنند و نتیجه‌ی بدتری بگیرند. این معما نشان می‌دهد که تصمیم‌های منطقی فردی می‌توانند به نتایج نامطلوب جمعی منجر شوند. انواع بازی‌ها در نظریه بازی‌ها بازی‌ها در نظریه بازی‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند: بازی‌های مشارکتی و غیرمشارکتی: در بازی‌های مشارکتی، بازیکنان می‌توانند اتحاد تشکیل دهند. در بازی‌های غیرمشارکتی، هر بازیکن مستقل عمل می‌کند. بازی‌های جمع صفر و جمع غیر صفر: در بازی‌های جمع صفر، سود یک بازیکن معادل ضرر دیگری است (مثل بازی شطرنج). اما در بازی‌های جمع غیر صفر، همه بازیکنان می‌توانند سود یا ضرر مشترک داشته باشند. بازی‌های هم‌زمان و نوبتی: در بازی‌های هم‌زمان، بازیکنان به‌طور هم‌زمان تصمیم می‌گیرند (مثل سنگ، کاغذ، قیچی). در بازی‌های نوبتی، تصمیم‌ها به ترتیب انجام می‌شود (مثل شطرنج). کاربردهای نظریه بازی‌ها در دنیای واقعی نظریه بازی‌ها در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد: اقتصاد: تصمیم‌گیری شرکت‌ها درباره‌ی قیمت‌گذاری، تبلیغات، یا ورود به بازار جدید. سیاست: مذاکره بین کشورها، تصمیم‌گیری‌های استراتژیک یا رقابت‌های انتخاباتی. زیست‌شناسی: رقابت حیوانات برای غذا یا جفت‌یابی، با استفاده از استراتژی‌های تکاملی. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: الگوریتم‌هایی که رقابت یا همکاری می‌کنند تا بهترین نتیجه را بگیرند. زندگی روزمره: از چانه‌زنی در خرید گرفته تا تصمیم‌گیری درباره‌ی تقسیم هزینه‌ها، نظریه بازی‌ها در زندگی ما حضور دارد—حتی اگر متوجهش نباشیم. جمع بندی نظریه بازی‌ها فقط درباره‌ی آنچه افراد انجام می‌دهند نیست، بلکه به ما می‌گوید چرا آن کار را انجام می‌دهند. با تحلیل انگیزه‌ها، ریسک‌ها و پاداش‌ها، این نظریه به ما کمک می‌کند تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تری داشته باشیم—چه در رقابت، چه در همکاری، و چه در موقعیت‌های روزمره زندگی.