اینترفیس‌های عصبی چیستند؟ اینترفیس‌های مغز-رایانه (Brain-Computer Interfaces یا BCI) تکنولوژی‌هایی هستند که فعالیت‌های مغزی را به دستورات #دیجیتال تبدیل می‌کنند—مثل حرکت دادن نشانگر ماوس، تایپ کردن متن، یا کنترل دستگاه‌ها—و راه‌های تازه‌ای برای ارتباط افراد مبتلا به فلج یا بیماری‌های عصبی فراهم می‌کنند. روش‌های مختلفی در این حوزه وجود دارد: ⚙️ ایمپلنت‌های عمیق: الکترودهایی که در قشر مغز کاشته می‌شوند. دستگاه‌های سطحی (Epicortical): صفحات نازکی که روی سطح مغز قرار می‌گیرند بدون نفوذ به بافت مغزی. ایمپلنت‌های اندوواسکولار: از طریق رگ‌های خونی تا نزدیکی قشر مغز عبور داده می‌شوند. هر روش توازن خاصی بین دقت سیگنال، ریسک جراحی، و عملکرد دستگاه دارد. نورالینک؛ پیشتاز میدان نورالینک (#Neuralink)، شرکت تأسیس‌شده توسط ایلان ماسک، در خط مقدم BCIهای تهاجمی قرار دارد: ایمپلنت N1 موسوم به “Telepathy”: اولین فرد دریافت‌کننده در ژانویه ۲۰۲۴ (مثلاً نولند آربا) توانست نشانگر ماوس را کنترل کند، تایپ کند (~۲۵ تا ۴۰ کلمه در دقیقه)، بازی کند و در اینترنت بچرخد. ‍ بیماران دوم و سوم: یکی اشیای سه‌بعدی طراحی کرد؛ دیگری که مبتلا به ALS بود، ویدیو ویرایش کرد و با بازسازی صدای خود توسط هوش مصنوعی صحبت نمود. سرمایه‌گذاری و آزمایش‌ها: در ژوئن ۲۰۲۵ مبلغ ۶۵۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرد؛ آزمایش‌های بالینی در #آمریکا، #کانادا و #امارات در حال انجام است. FDA به ماژول‌های گفتار و بینایی این سیستم وضعیت «دستگاه پیشگام» داده است. گسترش جهانی: آزمایش‌های بالینی در میامی (PRIME)، کانادا (CAN‑PRIME)، امارات؛ و آزمایش کنترل بازوی #رباتیک به نام CONVOY در حال اجراست. اهداف آینده: برنامه برای کاشت ۲۰ تا ۳۰ ایمپلنت در سال ۲۰۲۵ و صدها ایمپلنت در سال‌های آینده؛ افزایش تعداد الکترودها، بهبود شارژ بی‌سیم، باتری و اتوماسیون جراحی. ⚖️ ابعاد اخلاقی: مسائل مهمی مثل حریم خصوصی، رضایت آگاهانه، امنیت داده‌ها و خودمختاری ذهنی را مطرح می‌کند. دیگر استارتاپ‌های امیدوارکننده چند استارتاپ مهم دیگر نیز در این عرصه فعال هستند: Precision Neuroscience استفاده از صفحات سطحی بسیار نازک که بدون نیاز به کرانیوتومی (باز کردن جمجمه) روی قشر مغز قرار می‌گیرند. آزمایش روی ۴۰+ بیمار با ایمپلنت‌های موقت؛ مجوز استفاده ۳۰ روزه از FDA برای ایمپلنت دائمی؛ هدف‌گذاری ۱۰۰ بیمار در مراحل بعدی. Synchron توسعه Stentrode که از طریق رگ‌ها به قشر مغز می‌رسد و نیازی به جراحی باز جمجمه ندارد. استفاده برای درمان بیماری‌های نورودژنراتیو؛ همکاری با #Nvidia؛ حمایت مالی از DARPA، بیل گیتس و جف بزوس؛ تمرکز بر حفظ حریم خصوصی ذهنی و خودمختاری. ️ Paradromics توسعه Connexus BCI با تعداد زیاد کانال‌های میکرواسکوپی که به زیر سطح قشر مغز نفوذ می‌کنند. دو بار موفق به دریافت عنوان «دستگاه پیشگام» از FDA شده است؛ در حال آماده‌سازی آزمایش‌های انسانی. Kernel ساخت کلاه Flow که به‌صورت غیرتهاجمی تغییرات اکسیژن خون را در مغز ثبت می‌کند با دقت بالا (~۲۰۰ هرتز). همچنین توسعه نرم‌افزار Sound ID برای رمزگشایی گفتار شنیده‌شده از سیگنال‌های مغزی. OpenBCI ساخت هدست Galea که ترکیبی از EEG، EMG، EDA و ردیابی چشم برای کاربردهای واقعیت ترکیبی است و نسخه‌های بتای آن عرضه شده است. راهکارهای نوظهور دیگر شامل NeuGaze است؛ روشی که از دوربین وب برای ردیابی نگاه و حرکات صورت برای کنترل نشانگر استفاده می‌کند و به عنوان جایگزین ارزان‌قیمت BCI مطرح است. ⚕️ چشم‌انداز پزشکی و اخلاقی پیشرفت‌های پزشکی بیش از ۴۵ آزمایش بالینی BCI در حال انجام است (ارتباط برای بیماران ALS، جبران فلج). BrainGate2 از سال ۲۰۰۹ فعال است و در ۲۰۲۱ کنترل بی‌سیم نشانگر ماوس را نشان داد. پیشرفت‌هایی نیز در کنترل اسکلت‌های خارجی با بازخورد حسی در آزمایش‌های فلج دیده می‌شود. چالش‌های اخلاقی و مقرراتی ریسک‌های مهم شامل عوارض جراحی، عمر دستگاه، و خطر نقض حریم خصوصی داده‌های مغزی است. بحث‌های جدی درباره آزادی شناختی، رضایت آگاهانه و دسترسی برابر به این تکنولوژی‌ها در جریان است. سازمان‌های نظارتی مثل FDA مجوزهای اولیه (Breakthrough Device) داده‌اند، اما تایید نهایی (PMA) هنوز در بسیاری از موارد صادر نشده است. آینده چه خواهد بود؟ نورالینک در حال آماده‌سازی برای فازهای دوم و سوم آزمایش‌های بالینی، گسترش جهانی و ارتقاء دستگاه‌ها (تعداد بیشتر الکترودها، رمزگشایی پیشرفته با کمک AI، جراحی‌های رباتیک) است. استارتاپ‌هایی مثل Precision، Synchron و Paradromics هم آزمایش‌های انسانی را با روش‌های کم‌تهاجمی‌تر یا با وضوح بالاتر گسترش می‌دهند. راه‌حل‌های غیرتهاجمی مثل Kernel، OpenBCI و NeuGaze نیز در آستانه ورود به بازار مصرفی هستند و کاربردهای متنوعی در سلامت، AR/VR و فناوری‌های کمک‌حرکتی دارند. این حوزه در یک نقطه عطف تاریخی قرار دارد: BCIهای تهاجمی مثل نورالینک راه‌های نوینی باز کرده‌اند، درحالی‌که سیستم‌های کم‌تهاجمی و پوشیدنی، جذابیت عمومی بیشتری پیدا می‌کنند. انتظار می‌رود در طول سال ۲۰۲۵ رشد سریع آزمایش‌های بالینی، استفاده گسترده‌تر بیماران و بحث‌های اخلاقی و مقرراتی ادامه داشته باشد.